به گزارش تابناک
یزد، شهرستان تفت از خوش آب و هواترین شهرستانهای استان یزد در محور شیراز به یزد و از نزدیک‌ترین شهرستانها به مرکز استان است که علاوه‌بر دیدنیهای تاریخی، بیشتر به لحاظ ییلاقات آن مورد توجه گردشگران و مسافران است.
شهرستان تفت با وسعت 6048 کیلومتر مربع در 18 کیلومتری جنوب غربی استان در کنار ارتفاعات شیرکوه بین ارتفاع 1200 تا 4075 متر از سطح دریا واقع شده است. این شهرستان دارای سه بخش «مرکزی»، «نیر» و «گاریزات» است.
واژه تفت، در اوستا «تفته» به معنی «گرم شده» است ولی مردم تفت بر این باور هستند که به دو علت این شهر، تفت نامیده می‌شود، یکی به دلیل وجود تفته کوه در جنوب شهر که هنگام تابش خورشید، بسیار داغ و سوزان شده و به اصطلاح محل تفتیده می‌شود و دیگر سبد و طبق میوه که در گویش محلی به آن «تفت» میگویند.
مرغوبیت انار شهرستان تفت جنبه صادراتی دارد. وجود روستاهای ییلاقی با آب و هوای مطلوب، زیستگاههای حیات وحش نزدیک به مرکز استان، راههای دسترسی، دانش تجربی در زمینههای باغداری و دام، سنگ‌های تزئینی از جمله سنگ گرانیت و مرمر، خاکهای معدنی و نواحی صنعتی عمده‌ترین پتانسیلهای این شهرستان هستند.
از بلندترین ارتفاعات این منطقه علاوه‌بر ارتفاعات شیرکوه با ارتفاع ۴۰۷۵ متر که بلندترین قله استان محسوب می‌شود، کوه عقاب یا عقاب کوه است که در فاصله ۳۰ کیلومتری محور یزد به شیراز قرار دارد و از جمله دیدنیهای طبیعی این منطقه محسوب می‌شود. تفت از قرن نهم هجری با حضور عارف نامی ایران «شاه نعمت الله ولی» مورد توجه قرار گرفته است.
از مهم‌ترین آثار تاریخی آن را میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مجموعه بازار حسینیه شاه ولی
این مجموعه شامل مسجد، بقعه، حسینیه، آبانبار، بازار و مدرسه است که همگی نزدیک به هم قرار گرفتهاند.
هر سال در روز عاشورا مراسم عزاداری امام حسین(ع) و نخلبرداری با شکوه خاصی در حسینیه این مجموعه برگزار می‌شود.
این مسجد به دستور «خانش بیگم» خواهر «شاه طهماسب» در قرن نهم ق. ساخته شده و تابستان‌خانه‌ای با ایوان، گنبد و گرمخانهای در ضلع غربی، در چوبی ظریف و کندهکاری شده، کتیبهی کاشی معرّق به خط نسخ در اطراف در، یک قطعه چوب منبّتکاری و آلت‌سازی شده به شکل مثلّث بوده که در بالای سر در نصب شده و شبکهی گچبری ظریف و سنگ مرمر منصوب در محراب نیز از ظرایف هنری این بناست.
بقعهی شاه خلیل ثانی(خانقاه)
وی از اولاد شاه نعمت‌الله ولی است. شکل اصلی خانقاه مربع بوده که کوشکی بلند با عمارتی عالی در وسط آن احداث شده و در اطراف آن خانه، آشپزخانه، حمّام و .... برای دراویش و مسافران بوده است.
گنبد آجری بر فراز بقعهی مربع شکل، سنگ مرمرهای خوشتراش و ظریف مربوط به 9 قبر در زیر گنبد با کتیبههای مختلف دیده می‌شود که دارای نقشهای گل و بوتهی حجاری شده هستند. این مکان هم‌اکنون به عنوان موزه مردمشناسی تفت دایر است.
بازار شاهولی
بازار شاهولی در اصل، بازار خان است که به دستور امیر چقماق ساخته شده است و کانون تجاری تفت است. این بازار هم‌اکنون نیز کانون فعّال تجاری شهر تفت است.
آبانبار
این بنا در ضلع شرقی حسینیه و در مجاورت تکیه واقع است و در قدیم، آب خنک آشامیدنی اهالی این محل را تأمین میکرده است.
حسینیه
این حسینیه هم‌اکنون صورت میدانی را به خود گرفته که در ضلع شرقی و غربی آن دکانهایی ساخته شده و در ضلع جنوبی آن تکیهی رفیع و کاشیهای مسدّس فیروزهای رنگ دیوارهی آن جلب نظر می‌کند.
گنبد شیخ جُنید توران پشت
روستای «تورانپشت» در فاصلهی 60 کیلومتری شهرستان تفت قرار دارد که قدمت آن را به «توران دخت ساسانی» نسبت دادهاند.
بر سر تپّههای مشرف به روستا، چهار بقعهی گنبدواره به نام‌های «شیخ جنید»، «چهل‌دختران»، «سیدگل‌سرخ»، و «پیرمراد» برپا بوده است که هم‌اکنون، بقعههای شیخ جنید و چهل دختران پابرجاترین آنها هستند.
بقعهی شیخ جنید، بنایی سنگی و هشت ضلعی، مرتفع و بسیار محکم است. ارتفاع بنا تقریباً 15 متر است و در داخل بقعه یک قبر وجود دارد. در بالای محراب آن کتیبهای آجری به خط کوفی نصب شده بوده که در سال 1315 به موزهی ایران باستان منتقل شده است و بر اساس مضمون این کتیبه، این محل آرامگاه «ابن ابی طاهر» بوده و به دستور فرزندش در سال 543 ه.ق ساخته شده است.
باغ صدری(نمیر) تفت
این باغ به دستور «صدرالعلما»، از حکّام دوران زندیه ساخته شده است که وسعت آن حدود 13 هزار متر مربع و دارای یک تالار بزرگ مزیّن به طاقنماهای محرابی، راهروهای پهنی که اتاقها را به تالار مرتبط میکنند، دو اتاق سه دری و یک زیرزمین که زیر تالار قرار دارد، است.
از زیباییهای این باغ، حوضی به وسعت تقریبی 500 متر مربع با 95 فوّاره بوده که در نوع خود بینظیر است. دیواره و پاشورهی اطراف این حوض یک تکّه است و در انتهای باغ یک آسیاب آبی نیز قرار دارد.
عقاب‌کوه
یکی از شکیلترین و دیدنیترین کوههایی که در یزد وجود دارد، عقاب‌کوه است که به‌صورت یک کوه نسبتاً مرتفع و منفرداز قله جدا شده است.
این کوه که از زوایای متعدد بیشباهت به یک عقاب نشسته بر پهنهی کویر نیست، در کنار روستای اسلامیه واقع است.
برفخانه(شیرکوه)
مجموعه کوههایی در استان یزد است که بلندی آن در رفیعترین نقطه به 4075 متر میرسد. برف و یخ زمستانی در این کوه، آب بخشهای زیادی از استان یزد را تأمین می‌کند.
دامنهی شیرکوه، روستاهای سرسبز و زیبا و ییلاقهای بینظیری را در حاشیهی کویر به وجود آورده است.