همزمان با روز نخست ماه محرم کوچه ها و خانه های بافت تاریخی کرمان سیاه پوش شد و خانه خوشرو و صفه عزاخانه به عنوان قلب عاشوراییان کرمان بار دیگر جوش و خروش عاشورایی یافت.
مردم شهر کرمان از روز گذشته سیاه پوش کردن مراکز مذهبی و معابر شهر را آغاز کرده اند در سال جاری نسبت به سالهای قبل یک تفاوت آشکار نیز دیده می شود و جوانان شهر اقدام به احداث ایستگاه ها و موکب های شکیل عزاداری و پذیرایی از عزاداران کرده اند.
اما بدون شک در کرمان مهمترین مراکز عزاداری در کنار حسینیه ثارالله که معمولا هر سال با حضور سردار سلیمانی همراه است، ابنیه تاریخی از جمله بازار بزرگ و خانه های قدیمی از جمله خانه سید خشرو است.
اگر سری به این بخش از شهر بزنید در و دیوار این بناها سیاه پوش شده است و مردم خود را برای برپایی مراسمهایی آماده می کنند که برخی از آن ها بیش از صدها سال است که در کرمان سابقه دارند.
همچنین کرمان که یکی از مراکز اصلی تعزیه است، شاهد تدارک گسترده ای است که در روستاهای استان کرمان به خصوص روستاهای اطراف شهر کرمان در حال انجام است.
گروه های تعزیه اطراف کرمان بسیار گسترده و چندین روز متوالی به برپایی روایت گونه مراسم روز عاشورا می پردازند و در هر روز مراسم خاص همان روز را در مقابل چشم عزاداران زنده می کنند
گروه های تعزیه اطراف کرمان بسیار گسترده و چندین روز متوالی به برپایی روایت گونه مراسم روز عاشورا می پردازند و در هر روز مراسم خاص همان روز را در مقابل چشم عزاداران زنده می کنند.
در برخی از این مراسم ها از صدها راس اسب و شتر و دهها خیمه و هزاران نفر از تعزیه خوانان استفاده می شود.
طبق تحقیقات صورت گرفته نسخه های تعزیه یافت شده در برخی از مناطق استان کرمان از جمله بم صدها سال قدمت دارند و از قدیمی ترین نسخ تعزیه کشور محسوب می شوند. همچنین مراسم سینه زنی معروف مردم شهر بم یکی از شور انگیز ترین مراسمهای این روزها ست.
رئیس مرکز کرمانشاسی در گفتگو با مهر اظهارداشت: در کرمان مردم از ادیان مختلف از جمله شیعه و سنی، زرتشتی، کلیمی در کنار یکدیگر زندگی می کنند اما نکته اصلی این است که همه مردم کرمان از هر دین و آیینی توجه خاص به مراسمهای ماه محرم دارند. حتی زرتشتیان نذری خاص خود را طبخ و توزیع می کنند.
محمد گلابزاده افزود: به خصوص زرتشتیان کرمان همراه مردم شهر در این ایام سیاه پوش می شوند و با مسلمانان همراهی می کنند و به امام حسین ارادت خاصی دارند.
وی افزود: کرمان از قدیمی ترین شهرهای ایران است و تقریبا همزمان با ایجاد موج عاشورایی در طول تاریخی کرمانیها هم تحت تاثیر این شور قرار گرفتند و صدها سال است که این مراسم را در دوران مختلف تاریخی برپا کرده اند حتی در زمانی که برگزاری این مراسم ممنوع شده بود کرمانی ها مراسم های خود را برپا می داشته اند.
گلابزاده بیان کرد: به دلیل وجود خرده فرهنگ های مختلف در کرمان فراوانی این مراسم ها زیاد است و اغذیه خاصی را نیز مردم کرمان در این ایام به عنوان نذری تهیه و بین مردم توزیع می کنند که در کشور کاملا خاص می باشند.
هیئت هایی که یک قرن قدمت دارند
وی به عزاداری خانه خشرو اشاره کرد و افزود: این خانه سالهاست مرکز ارادتمندان اهل بیت (ع) است و در نسلهای مختلف این خاندان این مراسم حفظ شده است.
گلابزاده گفت: هیئتهای قلعه، گلبازخانه از قدیمی ترین دسته های عزاداری هستند که تقریبا به اندازه یک قرن قدمت دارند، مراسمهای عزاداری امامان به فارسی و عربی در کرمان مصطلح است که میتوان به مراسم چل منبرون اشاره کرد
وی به برگزاری مراسم چل منبرون در شب عاشورا و پخت عاشوری و علم گردانی و کتل گردانی اشاره کرد.
این محقق تاریخ افزود: قبل از ماه رمضان هنوز هم برخی اقدام به برگزاری مراسم حنابندان می کنند و در طول ماه رمضان و صفر از آرایش کردن خودداری می کنند و لباس مشکلی می پوشند.
گلابزاده افزود: عزاداری چاوشی، و استفاده از سازهای سنتی و برپایی چادرها و خیمه های بزرگ که در تکایا و مساجد و خانه ها که با نقش خاصی تزیین شده اند که بیان کننده داستانهای عاشورا است از دیگر آداب کرمانیها است.
وی بیان کرد: مردم در این ایام قربانی می کنند و گوسفند های پروار را مقابل راه دسته های عزاداری قربانی می کنند و مراسم هایی از جمله عزاداری دوازده امام را برپا می کنند.
وی افزود: در مراسم چل منبرون مردم در شب عاشورا به ۴۰ منبر عزاداری امام حسین می روند و شمع روشن می کنند.
رئیس مرکز کرمانشاسی گفت: مراسم بنی اسد بعد از روز عاشورا در کرمان برگزار می شوند و قومی به نام بنی اسد اقدام به دفن پیکر امام حسین و ۷۲ تن می کنند.
محرم بزرگ‌ترین گردهمایی دینی مسلمانان است
مدیر کل تبلیغات اسلامی کرمان بمناسبت ایام محرم الحرام ۱۴۳۹هجری قمری بیان کرد:محرم بزرگ‌ترین گردهمایی دینی مسلمانان است.
حجت‌الاسلام علی جلالی با اشاره به وجود بیش از ۲۵۰۰ هیات مذهبی در کرمان بیان کرد:ماه محرم فرصت طلایی است تا بتوانیم معضلات اجتماعی را شناسایی و برای رفع آن برنامه‌ریزی کنیم چراکه فرصت در بین مردم حضور پیدا کردن در این ماه بیشتر دست می‌دهد، همه در ایران اسلامی این روزها نگرانی‌های اجتماعی خود را بیان می‌کنند، از رهبر معظم انقلاب اسلامی تا مسئولان و روحانیون‌همه بیان کردند که تهاجم فرهنگی، شبیخون فرهنگی و سپس جنگ نرم که میدانی وسیع دارد هدفی جز جوانان و اعتقادات ما ندارند.
وی با اشاره به همزمانی آغاز ماه محرم و سال تحصیلی جدید ابراز داشت: امیدواریم در این ایام نسبت به ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و آشنایی نوجوانان و جوانان با قرآن و فرهنگ اهل بیت (ع) همت مضاعف صورت گیرد.
جلالی با تاکید بر اینکه باید دفاع مقدس هم مانند ماه محرم زنده نگه داشته شود خاطر نشان کرد: محرم و عاشورا به دلیل تکرار زنده مانده است بنابراین دفاع مقدس هم باید با تکرار خاطرات و رشادت‌ها زنده نگه داشته شود.
حجت‌الاسلام جلالی اظهار داشت: اگر بخواهیم از فرصت محرم به‌خوبی استفاده کنیم، باید اعتقادات مردم را در این ماه شکوفا کنیم و به‌نوعی تلنگری به جامعه بزنیم و این وظیفه روحانیون است.
مدیر کل تبلیغات اسلامی کرمان امروز روحانیون با توجه به شرایط اجتماع، هجمه فرهنگی دشمنان و مسائل مرتبط به آن نقش اساسی در هدایت جامعه دارند، ما معتقد هستیم که از پشت میز نشستن نمی‌توان معضلات اجتماعی را رصد و رفع کرد پس باید به میان مردم رفت که محرم این فرصت ویژه را در اختیار مبلغان و فعالان فرهنگی قرار می‌دهد.
برخی از مراسمهای مذهبی مردم کرمان عبارتند است؛
علم و کتل گردانی و سینه زنی «یا عباسی»
از دیگر رسوم کرمانی ها به خصوص در شهرستان کوهبنان تشکیل دسته های سینه زنی «یا عباسی» است که به صورت کفن پوش در روزهای تاسوعا و عاشورا با نوای جانم فدای عباس(ع) در میان عزاداران و سایر هیئت های سینه زنی و زنجیر زنی حضور دارند.با پای برهنه راه رفتن در روز عاشورا به خاطر همدردی با اسیران کربلا نیز در سطح استان کرمان مرسوم است.
علم گردانی و عاشوری دادن از دیگر سنت های مردم کرمان است در این آیین افراد معتمد محلی علم هایی را که از چوب و پارچه ساخته شده است، حمل می کنند و از این طریق نذورات مردم را جمع آوری می کنند.
آش بلغوری
در روز تاسوعا و عاشورا تقریبا در تمامی تکیه ها و حسینیه ها گوسفند ذبح می کنند که صرف انجام پذیرایی با عنوان آب گوشت امام حسین(ع) از عزاداران می شود.
از دیگر سنت های مردم کرمان که قدمت طولانی دارد ، دادن «عاشوری» یا «آش بلغوری» است.
خانواده هایی که یک سال از درگذشت عزیزشان نگذشته باشد در دهه اول محرم به ویژه تاسوعا و عاشورا این آش را پیش از طلوع آفتاب می پزند و بین مردم محله تقسیم می کنند، مالیدن کاهگل به سر و صورت، در بعضی از نقاط استان کرمان هم رایج است.
زرتشتیلن سفید پوش می شوند
زرتشتیان کرمان احترام خاصی برای برگزاری سوگواری امام حسین (ع) قائل هستند و مراسم ویژه ای هم برگزار می کنند.
زنان و مردان با پوشیدن لباس سفید در آتشکده برای امام حسین(ع) و یاران او به سوگواری و عزاداری می پردازند.
زرتشتیان امام حسین(ع) را داماد ایرانی ها می دانند و به همین دلیل به امام سوم شیعیان افتخار می کنند و در روز عاشورا زرتشتیان با پختن غذای قیمه مانند هم وطنان کرمانی نذری می دهند.
زرتشتیان با خواندن دعا و طلب ادامه راه آزادگان دنیا مراسم خود را برگزار می کنند.
پرسه امام
در روزهای یازدهم تا سیزدهم محرم مراسم «پرسه امام» اجرا می شود و گروهی به نام بنی اسد که صورت خود را پوشانده اند، مراسم خاک سپاری شهدای کربلا را به صورت نمادین برگزار می کنند.
خواندن خطبه امام سجاد (ع) و حدیث کساء در شب های آخر دهه اول محرم هم در کرمان برگزار می شود.
برپایی مراسمهای خانگی و موکب های عزاداری
در این ایام شهروندان، دسته ها یا گروهها در حد امکان و توان خود سعی می کنند ایام سوگواری این ماه را به نحو مطلوبی برگزار کنند.
در مبادی ورودی هر محله یا جلو برخی مغازه ها و منازل تعدادی از ارادتمندان خاندان عصمت و طهارت بشکه هایی پر از آب و یا شربت قرار می دهند و به یاد لبهای تشنه یگانه مظلوم عالم از عابرین پذیرایی می کنند.
با شروع ماه محرم در گوشه و کنار شهر و در مکانهای مذهبی یا منازل شخصی، اشخاص مختلف اقدام به برپایی مجالس روضه خوانی و زیارت عاشورا می کنند.
در پایان زیارت عاشورا که معمولا صبحهای زود برگزار می شود از شرکت کنندگان در مجلس با نان و پنیر و چای پذیرایی می شود.
آبگوشت امام حسینی نذری خاص کرمانی ها
مراسم روضه خوانی معمولا به گونه ای برنامه ریزی می شود که به ظهر یا نیمه های شب خاتمه پیدا کند لذا صاحبان مجلس از افراد حاضر با غذایی که معمولا آبگوشت مخصوص (آبگوشت امام حسینی ) است پذیرایی می کنند.
معمولا در اکثر نقاط استان کرمان پختن و توزیع آبگوشت یاد شده قدمت و رواج بیشتری دارد.
آبگوشت امام حسینی شامل گوشت بره، حبوبات از قبیل نخود و لوبیا، سبزیجات خشک از قبیل ترخون، شنبلیله، ادویه از قبیل زردچوبه، دارچین، زعفران، فلفل، رب گوجه فرنگی، پیاز، برگه زردآلو، به خشک شده و چربی گوشت گوسفند (دنبه ) می باشد.
با آماده شدن غذا و پس از خاتمه مراسم عزاداری و روضه خوانی در بین جمعیت و عزاداران سفره هایی پهن می شود و آبگوشت که قبلا بوسیله پیمانه هایی داخل ظروف (معمولا کاسه مسی ) ریخته اند نزد مهمانها می آورند.
شرکت کنندگان در مجلس نیز آبگوشت را با نان محلی مطبوعی که مخصوص این روزها می باشد مخلوط کرده و می خورند و با بکار بردن کلمات التماس دعا و اجر شما بر امام حسین (ع) منزل یا محل برگزاری روضه و عزاداری را ترک می کنند.