شهر کرمان با بیش از ۷۰۰ اثر ثبت ملی جزو رکورداران بیشترین آثار تاریخی در کشور محسوب می شود و بدون شک بازار تاریخی قلب تاریخ و تمدن و اقتصاد جنوب شرق کشور محسوب می شود.
بازار کرمان بزرگترین راسته بازار کشور است، گفته می شود این بازار ۳ کیلومتر طول دارد و بخش های قابل توجه از این بازار سرپوشیده است.
بازار کرمان بزرگترین راسته بازار کشور است، گفته می شود این بازار ۳ کیلومتر طول دارد و بخش های قابل توجه از این بازار سرپوشیده است
این بنای بزرگ تاریخی در واقع حافظه تاریخی شهر کرمان نیز محسوب می شود و می توان با گذر در این بازار بسیاری از آداب و سنن، لهجه و آنچه که بر تاریخ این شهر که در ادوار مختلف تاریخی روی داده را مشاهده کرد، میدان گنجعلیخان این شهر در حمله آقا محمد خان قاجار شاهد حوادث تلخ بسیار بوده است.
اما هم اکنون چهارسوق ها، حجره ها، بازارهای متعدد این مجموعه تاریخی بوی زیره کرمان می دهد و با گذر در این بازار و میدان تاریخی می توان قالی های کرمان را مشاهده کرد و صدای چکش مسگران بر روی تابلوهای مسی به موسیقی همیشگی بازار تبدیل شده است.
این بازار از صدها راسته بازار، سراچه، کاروانسرا و هزاران حجره تشکیل شده است. بازار در ابتدا توسط مردم محلی شهر کرمان در گذشته ای تاریخ دقیقش مشخص نیست شکل گرفته است و در طول تاریخ رفته رفته راسته بازارهای متعدد در اطراف بخش مرکزی که به آن بازار اختیاری می گویند شکل گرفته است.
شکل گیری محور گردشگری کرمان
هر چند که در دهه های اخیر توجه قابل ذکری برای مرمت و بازسازی و ساماندهی بازار صورت نگرفته بود اما این بازار در چهار سال اخیر به شدت مورد مسئولان ارشد استان قرار گرفت و در کنار مرمت اصولی راسته بازار اصلی محور گردشگری شهر نیز حول محور این بازار شکل گرفت که می توان به بدنه سازی، کف سازی، ساماندهی سیستم روشنایی و برق کشی، متحد الشکل شدن درب های حجره ها و رونق مجدد بخش های راکد اشاره کرد.
همچنین برخی از عمارتهای موجود در بازار نیز پس از اینکه سالها به حال خود رها شده و تبدیل به ویرانه شده بودند به صورت کامل مرمت شده اند که می توان به مدرسه حیاتیه اشاره کرد که هم اکنون به اکو موزه تبدیل شده است.
هم اکنون چندین موزه شامل موزه سکه، موزه حمام مردانه و حمام زنانه و موزه حیاتیه در این مجموعه در حال فعالیت هستند و ده ها بنای نیمه ویران نیز در دست مرمت قرار دارد.
آب انبارهای متعدد و شگفت انگیز بازار نیز در حال مرمت می باشند و بخشهای قابل توجهی از چهارسوق با سقف نقاشی شده بی نظیرش نیز مرمت شده است.
هر گردشگری که بر سراچه های بازار کرمان گام بردارد می تواند نمایی از فرهنگ غنی مردمان کرمان زمین را از نزدیک مشاهده کند
هر گردشگری که بر سراچه های بازار کرمان گام بردارد می تواند نمایی از فرهنگ غنی مردمان کرمان زمین را از نزدیک مشاهده کند، این روزها با افزایش ۸۰ درصدی حضور گردشگران خارجی در کرمان می توان رونق دوباره قلب تپنده گردشگری استان کرمان را دید.
این بازار در یک سال گذشته بیشترین تعداد بازدید گردشگران خارجی را به خود اختصاص داده و با گذری در این مکان می توان در هر زمان از سال اقوام مختلف ایرانی را نیز در بازار کرمان مشاهده کرد که در حال بازدید و یا خرید از سوغات های شهر کرمان هستند.
زیره، مس، پته، قالی کرمان، قهوه قاووت و شیرینی های محلی از مهمترین سوغاتی های شهر کرمان محسوب می شود و عطاری های بازار مملو از افرادی هستند که گیاهان دارویی را جستجو می کنند.
اما نکته جالب توجه این است که این بازار از میدان تاریخی ارگ شروع می شود و در میانه اش میدان تاریخی گنجعلیخان قرار دارد و در انتهی به میدان تاریخی مشتاق ختم می شود. هر یک از این میدانها خود مشتمل بر دهها اثر تاریخی و جاذبه منحصر به فرد هستند طبق طرح شهرداری کرمان قرار است به زودی میدان ارگ که در ابتدای بازار قرار دارد به یکی از بزرگترین پیاده راههای ایران تبدیل شود و سرمایه گذاری های گسترده ای از جمله ساماندهی گود خشت مال ها در مجاورت این میدان در دست اقدام است.
میدان گنجعلیخان طی سالهای گذشته مرمت شده و چهره ای زیبا به خود گرفته و کاروانسرای بزرگ مشرف بر این میدان نیز در دست مرمت قرار دارد.
در میدان مشتاق نیز یکی از بزرگ ترین و جنجالی ترین طرح های ساماندهی سالهای اخیر اجرا شده است، این میدان چندین اثر منحصر به فرد و زیبا از جمله مسجد جامع بزرگ کرمان با بلندترین برج ساعت کشور و مشتاقیه را در خود جای داده است.
در طول تاریخ و در زمان هر یک از حاکمان یک بازار جدید به بازار اختیاری افزوده شده است و حالا مجموعه ای از سبکهای مختلف تاریخی در قرون مختلف در این بازار گرد هم آمده اند و اگر چه در دوران مختلف احداث شده اند اما رمز گونه هارمونی و یک دستی خاص خود را حفظ کرده است.
بازار کرمان ۶۰ درصد از جاذبه های تاریخی و فرهنگی شهر را در خود جای داده است و مشتمل بر قسمت های مختلفی همچون بازار ارگ، چهار سوق گنجعلیخان، بازار گنجعلیخان، بازار اختیاری، بازار وکیل، بازار سردار، بازار مظفری، بازار قلعه محمود، بازار میدان قلعه، بازار مسگری، بازار زرگری، بازار کفاش ها، بازار قدمگاه و بازار کلاه مال ها می شود.
نگاهی بر یکی از نخستین آمفی تئاترهای ایران
یکی از زیباترین بخشهای بازار چهار سوق بزرگ این مجموعه است که گچ بری ها و نقاشی های آن ۴۰۰ سال قدمت دارد و گفته می شود و دارای جایگاه های مخصوص برای زنان و مردانی است که بر بلندی نظاره گر اتفاقات میانه میدان بوده اند گفته می شود این چهار سوق یکی از کهن ترین آمفی تئاترهای ایران است که بر دیواره ها و سقفش داستانهای مصور با رنگ روغنی شکل نقش بسته است.
این بازار در کنار ماهیتش که همچنان قطب اقتصادی شهر و استان کرمان است کلکسیونی از معماری کهن ایرانی محسوب می شود
در کنار راسته بازارهای متعدد در اطراف بازار اصلی دو بازار قلعه محمود و قلعه این بازار را از جهت شرقی غربی قطع می کنند که متاسفانه سالهاست رها شده اند و از میدان صدها حجره ای که در آن ها وجود دارد تعداد محدودی فعال هستند.
محمود وفایی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان در گفتگو با مهر اظهارداشت: بازار کرمان از مهمترین بناهای تاریخی در کشور محسوب می شود و با توجه به سیاستهای جدید مدیریت استان کرمان در راستای توسعه صنعت گردشگری و خلق ثروت، در سالهای اخیر متحول شده است.
وی با اشاره به حجم بالای سرمایه گذاری برای مرمت و رونق مجدد بخشهای راکد بازار اظهارداشت: شاهد هستیم که پس از مرمت بازار کرمان حجم ورود گردشگران به بازار افزایش یافته است و حتی حجم سرمایه گذاری مردم شهر کرمان برای رونق شهر نیز رو به فزونی است.
بازسازی بنا با رعایت تمام نکات فنی انجام شده است
وفایی با اشاره به اینکه این بازار سال ها به حال خود رها شده بود اظهارداشت: خوشبختانه با همکاری شهرداری و نظارت کارشناسان میراث فرهنگی کار بدنه سازی، کف سازی و ساماندهی حجره ها و بازسازی بسیاری از بناهای موجود در مجموعه بازار کرمان انجام شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان ادامه داد: بازار کرمان فقط یک بازار عادی نیست بلکه شامل دهها کاروانسرا، سراچه، آب انبار، حمام، مسجد، مدرسه و میدان تاریخی است که هر یک ارزش بسیار زیاد تاریخی دارند.
وی افزود: کار مرمت و بازسازی بخشهای مختلف بازار همچنان ادامه دارد و خوشبختانه استانداری کرمان حمایت قابل توجهی از مجموعه میراث فرهنگی دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمان افزود: بازار بزرگ کرمان همچنین در اطراف خود دارای بناهای دیگری است که هر یک در ارتباط با بازارهای مختلف و در دوران های مختلف به وجود آمده اند.
منبع: مهر