به گزارش تابناک کرمان، پروژه سد خاکی کریم‌آباد ماهان که در فاصله پانزده کیلومتری جاده ماهان – بم در منطقه هنک سال 1376- 1375 اجرا شده است.
محل انتخاب شده برای پی سد در بخش پی و تکیه‌گاه‌ها، ساختار زمین‌شناسی کنگلومرایی داشت، در پی به علت تجمع زه آب‌های دره‌های بالادست حالت لجن‌زار و باتلاقی به خود گرفته بود. برای شروع عملیات اجرایی ابتدا تمامی لجن‌های پی جمع‌آوری و از محل منتقل شدند سپس بر روی سنگ‌بستر کار خاکریزی با مصالح دانه‌بندی ریزدانه شروع گردید، از محور سد خاک‌برداری پی به‌صورت ترانشه‌ای به عمق شش متر انجام و سپس با مصالح مناسب لایه‌لایه خاکریزی و بعد از رسیدن به رطوبت بهینه تا بالای نودوپنج درصد کوبیده شد. خوشبختانه منابع قرضه کارشناسی شده و تأیید شده در داخل مخزن سد و با دانه‌بندی بسیار مناسب شناسایی شدند. پس از تأیید آزمایشگاه به‌صورت لایه‌لایه بر روی باند خاکریزی، به‌وسیله گریدر و آبپاش رطوبت داده و میکس می‌گردید تا جایی که خاک به رطوبت بهینه برسد. خاکی که به‌این‌ترتیب آماده می‌شدبه‌وسیله غلطک کوبیده و کوبیدگی آن تا نودوپنج درصد مورد تأیید آزمایشگاه ادامه می‌یافت.
پس از حساسیت پی سد کنترل تکیه‌گاه‌های سمت چپ و راست هم حائز اهمیت بود. سعی می‌شد که به‌وسیله بولدوزر D8 تمامی خاک‌های نباتی از پی تراشیده و سنگ اصلی نمایان گردد. از ویژگی‌های بسیار مهم تکیه‌گاه‌های این پروژه داشتن آبراهه‌هایی بود که جسم خاکی سد را می‌شد در آن‌ها کلید نمود.
در ساختمان سد زهکش به‌صورت دودکش طراحی و اجرا گردید. با توجه به محاسبات انجام شده این زهکش به‌خوبی قادر است تمامی زه آب‌های داخل جسم سد را مهار و قبل از ایجاد و تشدید فشارهای منفذی به سهولت وارد زهکش و از طریق پایین‌دست سد قبل از بروز خسارت تخلیه گردد. ارتفاع سد سی متر و طول تاج آن دویست و ده متر با عرض شش متر می‌باشد. بر روی شیب بالادست سد برای شکستن امواج دریاچه سد و ممانعت از فرسایش و تخریب خاکریز سنگ‌های درشت به‌عنوان ریپ راپ کار گذاشته‌شده است.
پروژه سد خاکی کریم‌آباد ماهان به‌واسطه برخوردار بودن از نظارت کارگاهی صد در صد یکی از مستحکم‌ترین و مقاوم‌ترین پروژه‌های سد خاکی بشمار می‌رود. قبل از ساختمان سد خاکی به‌واسطه‌ی وسعت هشتاد کیلومتری حوزه آبریز، وجود مناطق کوهستانی مرتفع در اطراف حوزه سیلاب‌های جمع‌آوری‌شده به‌صورت ناگهانی از دره هنک جاری شده و شرایط را برای تخریب منازل مسکونی و اراضی کشاورزی ماهان فراهم می‌نمود.
خوشبختانه بعد از ساختمان پروژه مطروحه چنین وقایعی اتفاق نیفتاده است. در بخش پایین‌دست سد شرکت زیبا تپه راه‌اندازی شده که بیش از هزار هکتار زمین را به تملک خود درآورده و در حال حاضر از آب سد استفاده می‌نماید.
پروژه با هدف جمع‌آوری و یا ذخیره‌سازی سیلاب‌ها طراحی و اجراشده است. درحالی‌که در حال حاضر آب قنات هنک هم به دریاچه سد منتهی می‌گردد. نماینده مالکان و حق آبه داران در جلسه‌ای با حضور آقای پنجعلی زاده فرماندار وقت و آقای مهندس میرزاپور مدیر وقت کشاورزی شهرستان کرمان در محل فرمانداری صورت‌جلسه‌ای امضاء نمودند که پس از ساختمان سد به ازای آب ورودی به داخل دریاچه از قنوات در بخش پایین‌دست به حق آبه بران زمین و آب واگذار نمایند. متأسفانه تاکنون این امر تحقق پیدا نکرده است. بررسی‌های کارشناسی دقیق‌تر از سراسر استان کرمان نشان می‌دهد که مبنای شناسایی و مطالعاتی پروژه‌های سد خاکی می‌بایست مهار آب‌های سطحی برای مهار خسارت و خرابی باشد.
انتهای پیام/حسن اشرف‌گنجویی