رژیم غذایی مناسب برای حفظ متابولیسم در ماه رمضان/کدام افراد دیابتی نباید روزه بگیرند؟

به گزارش خبرنگار تابناک از کرمان، روزه‌داری در ماه رمضان افزون بر ابعاد معنوی، دارای آثار اجتماعی و جسمانی نیز هست. تحقیقات پزشکی نشان داده است که روزه‌داری تأثیرات مثبتی بر سلامت جسمانی داشته و به بهبود عملکرد سیستم ایمنی و متابولیسم بدن کمک می‌کند. 

فواید روزه از دیدگاه احادیث و روایات اسلامی

روزه در آموزه‌های اسلامی نه‌تنها به‌عنوان یک عبادت بلکه به‌عنوان وسیله‌ای برای سلامت روح و جسم معرفی شده است. در احادیث متعددی از پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) بر اهمیت و فواید روزه تأکید شده است. پیامبر اسلام(ص) می‌فرمایند: "صُوموا تَصِحّوا"(روزه بگیرید تا سالم بمانید) که نشان‌دهنده ارتباط مستقیم روزه با سلامت بدن است.

همچنین، امام علی(ع) روزه را یکی از راه‌های تربیت نفس و کنترل شهوات می‌دانند و می‌فرمایند: "روزه، زکات بدن است" که نشان از نقش پاک‌کنندگی آن دارد. از سوی دیگر، امام صادق(ع) تأکید دارند که روزه، سبب تقویت صبر، تقوا و نزدیکی به خداوند می‌شود.

فواید علمی روزه

از منظر علمی، روزه‌داری تأثیرات مثبت متعددی بر سلامت جسمانی و روانی دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که روزه باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی، کاهش التهابات و افزایش مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها می‌شود.

همچنین، روزه گرفتن با کاهش سطح انسولین و افزایش حساسیت سلول‌ها به این هورمون، می‌تواند در پیشگیری و کنترل دیابت نوع ۲ مؤثر باشد. از دیگر فواید علمی روزه می‌توان به تأثیر آن در سم‌زدایی بدن، بهبود عملکرد دستگاه گوارش، کاهش استرس اکسیداتیو و افزایش طول عمر اشاره کرد.

مناسب‌ترین غذاها برای وعده سحری

دکتر نوا مرشدزاده، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، در گفتگو با خبرنگار تابناک در کرمان، به نکات مهمی در خصوص غذاهای مناسب برای وعده سحری اشاره می‌کند.

وی اظهار می‌کند: استفاده از خوراک‌های حبوبات مانند عدسی به همراه آب نارنج یا آب لیمو انتخاب‌های مناسبی برای سحر هستند. حبوبات حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده و فیبر زیاد هستند که به تدریج قند خون را افزایش داده و باعث احساس سیری طولانی‌مدت در طول روز می‌شوند.

جلوگیری از تشنگی و کم‌آبی در روزه‌داری

مرشدزاده همچنین درباره جلوگیری از تشنگی و کم‌آبی بدن در طول روزه‌داری توضیح می‌دهد: مصرف لیمو ترش، ماست و سبزی خوردن در وعده سحری می‌تواند کمک‌کننده باشد.

 وی سپس به مضرات چای پررنگ در وعده سحر اشاره می‌کند و می‌گوید: این نوشیدنی به دلیل افزایش دفع ادرار می‌تواند باعث کم‌آبی و تشنگی در طول روزه‌داری شود.

این متخصص تغذیه تاکید می‌کند: باید از مصرف غذاهای پرادویه و خشک مانند انواع کالباس، سوسیس، کنسروها و کتلت‌ها در وعده سحری خودداری کرد.

 وی در ادامه خاطرنشان می‌کند: این غذاها علاوه بر ایجاد مشکلات گوارشی، باعث تشنگی زودرس در ساعات اولیه روز می‌شوند.

مرشدزاده در پاسخ به این سوال که آیا مصرف قند و شیرینی‌های سنتی هنگام افطار برای بدن مفید است یا مضر؟ می‌گوید: مصرف هر نوع قند ساده، حتی سنتی مانند خرما، عسل، سمنو و ارده، به دلیل افزایش خطر ابتلا به کبد چرب برای بدن مضر است.

وی توصیه می‌کند: علاوه بر کاهش مصرف قند، باید از افراط در مصرف روغن‌های جامد و غذاهای سرخ‌کردنی نیز پرهیز کرد.

پیشگیری از یبوست در ماه رمضان

مرشدزاده در ادامه می‌گوید: عدم مصرف غذاهای حجیم، چرب و شیرین در وعده سحری و مصرف دو تا سه واحد میوه فصل بین وعده‌های افطار و سحری می‌تواند به بدن فیبر لازم را برساند و از ایجاد یبوست جلوگیری کند.

مواد غذایی بهبود دهنده کیفیت خواب در ماه رمضان

وی در خصوص مواد غذایی که به بهبود کیفیت خواب در ماه رمضان کمک می‌کنند، اشاره و یادآوری می‌کند:  محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و ماست ساده منبع غنی تریپتوفان هستند که به بدن کمک می‌کند تا سروتونین تولید کند.

مرشدزاده اضافه می‌کند: گوشت پرندگان نیز حاوی تریپتوفان است که باعث ترشح ملاتونین، هورمونی که چرخه خواب را کنترل می‌کند، می‌شود.

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی در ادامه اظهار می‌دارد: رژیم‌های نامتعارف و غیر اصولی، به ویژه در زمان روزه‌داری، می‌تواند متابولیسم بدن را کاهش دهد.

مرشدزاده بهترین راه حل برای جلوگیری از افت متابولیسم را رژیم غذایی حاوی پروتئین مناسب و سالم و انجام فعالیت بدنی هوازی مانند پیاده‌روی تند می‌داند، که بهتر است یک یا دو ساعت بعد از افطار یا سحر انجام شود.

توصیه‌های تغذیه‌ای برای وعده سحری

وی همچنین تاکید می‌کند: در وعده سحری باید از کربوهیدرات‌های پیچیده مانند نان‌های سبوس‌دار یا نان‌های دارای دانه‌ها (مانند کنجد)، آش و سوپ و حبوبات استفاده کرد. 

مرشدزاده سپس به اهمیت عدم مصرف کربوهیدرات‌های ساده مانند مواد شیرین (سیب‌زمینی، نان سفید، نان باگت، شیرینی‌ها، بیسکویت‌ها، حلوا، زولبیا و بامیه) اشاره می‌کند که قند خون را به سرعت بالا برده و در ساعات اولیه روز باعث گرسنگی زودرس می‌شود.

این متخصص تغذیه یادآور می‌شود: حذف وعده سحری علاوه بر ساعات طولانی گرسنگی، می‌تواند باعث کاهش کارآیی بدن در طول روز و بروز خستگی و بی‌حوصلگی شود.

وی همچنین اشاره می‌کند: این امر می‌تواند منجر به افت سریع قند خون و شکایت از سردرد و سرگیجه به دلیل باقیماندن مواد زائد در بدن شود.

مرشدزاده در پایان تاکید می‌کند: نباید به بهانه کاهش احساس ضعف و خستگی در مصرف شیرینی‌جات زیاده‌روی کرد و مصرف روغن‌های حیوانی و جامد و دنبه نیز باید محدود شود.

شرایط روزه‌داری برای بیماران دیابتی

دکتر مهدیه جمالی‌زاده، فوق تخصص بیماری‌های غدد درون‌ریز در کرمان هم به بررسی شرایط خاص بیماران دیابتی در ماه رمضان پرداخته و اظهار می‌کند: بیمارانی که به دیابت نوع ۱ مبتلا هستند، به دلیل خطرات احتمالی مانند هیپوگلیسمی و کتواسیدوز دیابتی، معمولاً توصیه نمی‌شود که روزه بگیرند.

جمالی‌زاده همچنین به بیماران دیابتی نوع ۲ اشاره می‌کند که در صورت کنترل ضعیف قند خون و داشتن عوارضی مانند مشکلات کلیوی، قلبی یا عصبی، باید با پزشک خود مشورت کنند تا در مورد امکان روزه‌داری تصمیم‌گیری شود.

توصیه‌های پزشکی برای بیماران دیابتی

وی یادآور می‌شود: بیماران دیابتی قبل از تصمیم به روزه‌داری باید با پزشک معالج خود مشورت کرده و وضعیت سلامتی آن‌ها ارزیابی شود. اندازه‌گیری منظم قند خون در طول ماه رمضان برای جلوگیری از نوسانات خطرناک قند خون بسیار ضروری است.

این فوق تخصص بیماری‌های غدد درون‌ریز در پایان می‌گوید: مصرف وعده‌های غذایی متعادل و پرهیز از غذاهای پرچرب و شیرین می‌تواند به کنترل بهتر قند خون کمک کند.

به گزارش تابناک؛ روزه علاوه بر سلامت جسم به سلامت روان نیز کمک می‌کند، زیرا با کاهش ترشح هورمون‌های استرس‌زا مانند کورتیزول، موجب آرامش ذهنی و کاهش اضطراب می‌شود. این تغییرات هورمونی در کنار اثرات معنوی روزه، به افزایش تمرکز و ارتقای سلامت روانی فرد کمک می‌کند. به همین دلیل، روزه گرفتن نه‌تنها از دیدگاه دینی بلکه از منظر علمی نیز به‌عنوان یک شیوه مفید برای ارتقای سلامت جسم و روح توصیه شده است.

/س