قصور صاحبان فکر واندیشه در نپرداختن به این موضوع مهم قابل تامل است چرا که امروز بیش از هرزمانی نیاز است بگوییم ،انقلاب ایران تا چه میزانی توانست به مطالباتی که خود انقلاب در دنیای خارج، و بویژه در جهان اسلام ایجاد کرده است پاسخ دهد وبر روی اهداف،شعائر و دستاورد‌های انقلاب متمرکز می‌شویم.
برای نائل شدن به این مهم باید نقش سه مؤلفه مکتب، رهبری و مردم در انقلاب را بررسی کنیم.
حال که جمهوری اسلامی تثبیت شده و بنیان مرصوص یافته، پس از گذشت چهار دهه لازم است بپرسیم ؛آیا این جمهوری هنوز به آرمان‌های اولیه امام و شهدا پایبند است یا همچون سایر انقلاب های جهان در گذر زمان از مسیر اصلی خود عدول داشته و دیر یا زود به سرنوشت آنها دچار خواهد شد.
همچنین باید به این پاسخ برسیم که آیا انقلاب اسلامی ایران در این مدت به این شکل نمود یافته که تنها قدرت از نظام شاهنشاهی گرفته شده اما مظاهر قدرت و نمود اجتماعی سیاسی آن همچنان گذشته، بر اساس اختلاف طبقاتی پدیدار است؟
با نگاهی گذری در میان تحلیل گران سیاسی در دنیای خارج به راحتی می توان به این مهم پی برد که وقوع انقلاب در ایران پدیده غافلگیر کننده‌ای بود چراکه مجموعه تحلیل‌های سفارتخانه‌های خارجی در ایران هم نشان می‌دهد که هیچ دیپلمات صاحب نامی باور نداشت که نظام شاهنشاهی در ایران با آن سرعتی که واژگون شد تغییر کند از سویی طرح انقلاب در ایران نه براساس برنامه ای هدفمند به وقوع پیوسته بود که بگوییم این طرح روی کاغذ نوشته شده بود و براساس یک الگوی جامع و در یک تقسیم کار جمعی، هر فرد یک بخش از آنرا پیاده کرده است.
حتی امام راحل هم در مصاحبه‌هایی که در مدت اقامت خود در پاریس با خبر نگاران خارجی داشتند، پرسش‌های مربوط به ماهیت و برنامه‌های انقلاب اسلامی را به صورت کلی و گذرا پاسخ می‌دادند و از جزئیات وچگونگی آن سخنی به میان نیامده است وبه نظر می رسد انقلاب اسلامی ایران بر مبنای الگوی ذهنی امام خمینی، برگرفته از مکتب اسلام شکل گرفته است به این معنی که ایشان میخواستند حکومتی بر پایه عدل و برابری بنا کند البته برای تحقق این مهم حفظ استقلال کشور ومقابله با نفوذ قدرت‌های خارجی در ایران از اهمیت شایانی برخوردار بود.
آنچه که از بیانات جامع ایشان به یادگار مانده است وبه نوعی به استناد تاریخ شاید یکی از نخستین بیانات ایشان دراین باره که نشان می‌داد امام می‌خواهد کشور را با چه الگویی اداره کند اظهارات شان خطاب به وینی گرادف، سفیر وقت اتحاد جماهیر شوروی در ایران در ملاقات پنجم اسفند ۱۳۵۷ در قم بود که برای چپ گرایان حزب توده و چریک‌های فدایی خلق غافلگیر کننده بود. امام در این دیدار از سیاست اقتصادی، سیاست خارجی، رابطه با همسایگان، مقابله با نفوذ ابر قدرت‌ها با صراحت و قاطعیت سخن گفتند و بخصوص از بعد سیاست خارجی مشخص کردند نظام جدید در ایران به هیچ ابر قدرتی اجازه دخالت در امور داخلی و خارجی خود را نخواهد داد.
البته درباره چگونگی به وقوع پیوستن انقلاب تحلیل ها وتعبیر های متفاوتی وجود دارد که نیاز است اوضاع ایران و منطقه خاورمیانه را در دهه‌ای که سال ما قبل آخر آن در ایران انقلاب شد در نظر گرفته شود.
اگر این اتفاقات بطور دقیق مورد مطالعه و باز بینی قرار گیرد به سادگی ملاحظه خواهیم کرد که در طول جنگ اسرائیل و اعراب، در ماه اکتبر ۱۹۷۳ (۱۳۵۲)، و متعاقب آن سه اتفاق مهم به وقوع پیوست که لازم است این سه رخداد را به استناد تاریخ شرح دهم؛با وجود پیروزی‌های اولیه ارتش‌های مصر و سوریه در یکی دو هفته اول جنگ و عبور ارتش مصر از خط بارلو و گذر از کانال سوئز و تحمیل تلفات جانی و ادواتی به ارتش اسرائیل، در اثر کمک‌های انبوه تسلیحاتی امریکا سرنوشت جنگ به گونه‌ای دیگر رقم خورد و سپاه بزرگی از ارتش مصر محاصره شد و نیروهای صهیونیستی تا نزدیکی‌های قاهره پیش رفتند و بلندی‌های جولان سوریه هم مجدداً به تصرف اسرائیل در آمد و دمشق نیز در خطر قرار گرفت.
قیمت نفت ناگهان بالا رفت و ایران از این جهت سالانه به ثروت عظیمی دست یافت و شاه با اتکاء به در آمدهای نفتی در داخل به چند اقدام ضد مردمی دست زد که مهم‌ترین آنها اجبار مجلسین شورای ملی و سنا به تغییر تاریخ کشور از هجری شمسی به تاریخ شاهنشاهی بود که در ۲۴ اسفند ۱۳۵۴ رخ داد.
این اقدام بی‌سابقه از یک سو و سرکوب بی‌رحمانه مخالفان از سوی دیگر در داخل نوعی سر خوردگی ایجاد کرد.
شاه ایران با انور سادات طرح دوستی ریخت و با کمک‌های مالی که به مصر کرد سادات را تشویق کرد که با اسرائیل صلح کند بنابراین رئیس‌جمهور مصر در ماه نوامبر ۱۹۷۷ به اسرائیل سفر کرد و در پارلمان صهیونیست‌ها سخنرانی کرد و در نهایت قرار داد صلح کمپ دیوید را در ماه سپتامبر ۱۹۷۸ امضا کرد.
اقدام انور سادات در دنیای اسلام با واکنش شدیدی مواجه شد و مقر اتحادیه عرب از قاهره به تونس منتقل شد.
از سوی دیگر در ۲۴ ماه دسامبر ۱۹۷۹٫ ارتش اتحاد شوروی به افغانستان هجوم برد و این کشور مسلمان را اشغال کرد.
به گواهی تاریخ، در این فضای سرخوردگی اعراب و افسردگی کشورهای اسلامی بود که در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ انقلاب اسلامی در ایران به وقوع پیوست و خون تازه‌ای را در رگهای جهان اسلام تزریق کرد، و به همین دلیل میلیون‌ها مسلمان در سراسر جهان به انحاء مختلف همبستگی خود را با انقلاب و امام خمینی نشان دادند و رژیم‌های مرتجع عرب در هراس فرو رفتند.
اسرائیل از پشتیبانی شاه ایران محروم شد، امریکا هم متحد بزرگ خود در منطقه خلیج فارس را از دست داد و مجاهدان افغان جان تازه‌ای گرفتند و به مقابله با ارتش متجاوز شوروی قد علم کردند.
در این شرایط شعار نه شرقی ـ نه غربی انقلاب و پیروزی نهضت به رهبری یک عالم دینی مسلمان، اسلام را به عنوان الترناتیو و راه سومی در برابر جهان سرمایه داری و مارکسیستی مطرح کرد. در پاسخ به همبستگی‌های مسلمانان هیات‌های فراوانی از ایران به بلاد اسلامی اعزام شدند و در همه جا مورد استقبال قرار گرفتند.
شخصیت‌ها و هیات‌هایی هم از ممالک اسلامی به ایران آمدند تا از نزدیک شاهد تحولات جدید جامعه انقلابی باشند. سفارت اسرائیل در تهران برچیده شد و در سفری که یاسر عرفات به تهران کرد با حضور او در سال ۵۸ ساختمان این سفارت در اختیار فلسطینی‌ها قرار گرفت و اولین سفارت فلسطین در تهران تأسیس شد.
انقلاب اسلامی ایران در دنیا و جهان اسلام امیدی را پدید آورد.
هم اینک که چهار دهه از عمر بابرکت انقلاب اسلامی می گذرد نیاز است صاحب نظران اهداف، شعائر و دستاوردها انقلاب را تبیین کنند.
با ادای احترام به پیشگاه معمار کبیر انقلاب،سرتعظیم فرود می آوریم در برابر شهدای انقلاب،آنها که خالصانه جان باارزش خود را در طبق اخلاص نهادند و برای عزت واقتدار ایران اسلامی ما به فیض شهادت نائل شدند،سالروز پیروزی انقلاب اسلامی در ایران را به رهبر معظم انقلاب ومردم فهیم و ولایت مدار تبریک عرض میکنم به امید آنکه این کشتی بزرگ به زودی به فرمان مهدی موعد به سرمنزل مقصود برسد.
کبری بهرامی