از'هروان' تا ' خلخال '

دیار تاریخی خلخال از دیر باز در کنار اتفاق ها ی تلخ و شیرین، در زمینه نام این منطقه باستانی نیز دچار تغییرات قابل تاملی بوده است .

سرزمینی که اکنون آن را با نام خلخال نامیده و می شناسند در دیرباز به نام 'هروان' یعنی محلی بین دو رودخانه هروچایی و نورعلی چایی بوده است، رودخانه هایی که هنوز هم در این شهر جاری هستند.

در مقطعی از تاریخ هروان به 'هروآباد' تغییر نام یافت و این نام برای مدتی بسیار و تا همین نزدیکی ها معرف این منطقه از آذربایجان و ایران بود.

خلخال نامی است که پس از پیروزی انقلاب و در سال 1368 به این شهرستان داده شده و اکنون سرزمین واقع در کوهستان های بین استان گیلان و اردبیل به خلخال شهره است.

نوشته های یک نویسنده روسی در کتاب 'خلخال در گذرگاه تاریخ' پرده از رازهای نهفته در تاریخ این شهرستان با قدمت چند هزار ساله برداشته است.

در این کتاب که هم اکنون به عنوان آثار مکتوب فاخر در موزه مسکو نگهداری می شود سرگذشت و وقایع تاریخی خلخال به تحریر درآمده و بسیاری از رازهای نهفته در دل تاریخ این شهرستان به رشته تحریر درآمده است.

بر اساس نوشته های این کتاب تاریخی، کوه ازناو که در حوالی شهر هروآباد و در محل چشمه پرآب ازناو واقع شده به نام کوه کیوان معروف بوده است.

در نزدیکی این کوه منطقه ای به نام لشگرگاه در حوالی روستای خوجین قرار گرفته بود که محل تمرینات نظامی سربازان دوره ساسانی بوده و هر سال یک بار مسابقاتی بین نظامیان و سربازان لشگر ساسانی در این محل برگزار و هر کدام از سربازانی که زودتر از دیگران موفق به بالا رفتن از کوه کیوان و فتح قله آن می شدند درجه نظامی بالاتری از دست مافوق خود دریافت می کردند.

منطقه لشگرگاه هم اکنون به همان نام در حوالی روستای خوجین واقع شده و در سال های گذشته برای احداث پادگان نظامی نیروی زمینی ارتش در این منطقه تلاش شد که به نتیجه ای نرسید.

بر اساس مستندات این کتاب، در زمان سیطره هلاکو خان مغول بر ایران در اطراف کوه کیوان و در محلی بین روستاهای خوجین و طولش امروزی شهری به نام انگان قرار داشته که در اثر حمله مغول ها به آتش کشیده شد و از بین رفت.

در حال حاضر بقایای این شهر تاریخی در زیر خاک مدفون شده و هیچ اقدامی برای کشف آثار تاریخی به جای مانده در زیر خاک این شهر تاریخی صورت نگرفته است.

استفاده از نام فامیلی انگانی توسط برخی از خانواده های ساکن روستای خوجین و خلخال حکایت از وجود شهری به نام انگان در این منطقه دارد.

فرمانداری خلخال در سال 1321 تاسیس و این شهرستان که زمانی با بخش های تابعه خان اندبیل ، سنجبد ، شاهرود ، خورش رستم ، کاغذ کنان و با 366 روستا و آبادی به مرکزیت شهر هروآباد شناخته می شد.

در حال حاضر بخش های سنجبد و فیروزآباد از آن جدا و به شهرستان کوثر ملحق و بخش کاغذ کنان نیز به شهرستان میانه الحاق شده و این شهرستان با سه بخش مرکزی ، شاهرود و خورش رستم با جمعیت 95 هزار نفر و با 155 روستا با مرکزیت شهر خلخال تغییر یافته است.

شهرستان خلخال در 105 کیلومتری جنوب اردبیل قرار دارد.