برگزاري همايش ملي در تهران و اردبيل دو اتفاق تازه اي رخ داد. قبل از پرداختن به موضوع ، لازم است نكته اي گفته شود . در تهران مجري محترم سياق كلام خود را نسبت به گردهمايي هاي گذشته تغيير داده بود كه قابل توجه بود .
اول سخنراني كوتاه شيخ ابوذر بيدار پاره اي تنش به همراه داشت ، هرچند در ظاهر كلام دودستگي بود اما تحليل محتوا ي نشان از مشكل فرهنگي خبر مي داد. به اين معني كه همه زير پرچم اردبيل باشيم در جهت پيشرفت استان گام اساسي برداريم نه اينكه فلان شهريم چنان است و چنين و...، كه البته معترض محترم اندكي تامل و تحمل مي كردند، بحث نتيجه بخشي بود . البته به زعم بنده چنين بود.
در اردبيل تقديم نشان ملي به افرادي كه خدمات شايسته اي انجام داده اند، در جهت تقدير و تجليل از بزرگان توسط گروهي از جوانان نسل امروز كه خود امر ميمون و شايسته اي بود در خور تحسين و غرور انگيز و سربلندي در برابر اين مردم و نخبگان است كه انصافا انتخابشان به حق بود .
آنچه كه اين مراسم را برجسته نمود، اين بود كه نسل امروز با همه انتقاداتش نسبت به گذشته آماده پذيرش تجربيات ارزنده بزرگان خويش شده ا ند كه بايد آفرين گفت و تحسين كرد نه اينكه با كارشكني جوانان را دلسرد كرد سر تواضع بايد فرود آورد.
اين كارشكنان نسل آناني هستند كه تحمل شايستگي شايستگان را نداشتند. چون خود داراي استعداد نبودند با تنگ نظري شايستگان اين شهر را وادار به هجرت كردند ، آنان نيز در غربت خوش درخشيدند.
استاندار محترم در همايش تهران از پتانسيل ها و عملكردها سخن گفت. بار ديگر مستمعين را براي سرمايه گذاري در استان دعوت كرد. اما جان كلامش اصلاح نگاه مردم و نخبگان به سمت مثبت انديشي بود كه يكي از معضلات فرهنگ شهرماست. همين بيانات استاندار را اندكي توضيح و بسط مي دهم . كه چكار بايد كرد كه اين استان را به ماشين پيشرفت و توسعه گره زد ؟ از كجا شروع كنيم ؟
بعضي از سخنرانان و نويسندگان در جهت تبيين هويت شهرمان بسيار غلو مي كنند كه اين امر موجب تحريك عواطف و شعله ور شدن تعصب و خامي است چنانكه تاريخ شهر را بسيار دورتر از اسناد و شواهد تاريخي قلمداد مي كنند.
اهل پژوهش مي داند كه در بررسي تاريخ اسناد، امكنه و كتاب سه ركن كار مورخ را شكل مي دهد و براساس يافته ها هويت تاريخي را بيان مي كنند. هخامنشي ها فارس ، اشكانيان چهارمحال و لرستان را و ساسانيان ايوان مداين و كرمانشاه را مركز خود قراردادند البته مادها نيز همدان را ، سوال بنده اين است كه شهرما در اين ميان كي و مركز كدام سلسله بوده است ؟
بعداز اسلام نيز شاه اسماعيل تبريز را مركز قرداد نه اردبيل را به قول طلبه ها ثم ماذا؟ منظور اگر اين باشد كه براي تاريخ اين شهر شواهد پيشدادي بياوريم كه موجب توسعه و پيشرفت شود؟ آيا واقعا چنين امري شدني است؟ پس بايد بين النهرين و مصر بايد در اوج پيشرفت باشند اين مباحث بيشتر به درد نخبگان تاريخ مي خورد آن هم در جمع اهل پژوهش مطرح كردن حرف هاي دوراز واقعيات دردي را دوا نمي كند .
بجاي مطرح كردن گمشده هاي تاريخ شهرما ، بررسي كنيم كه چرا تبريز به توسعه و آباداني دست يافته و دايم در پيشرفت است ؟ به سراغ آنان برويم و از تجربيات تاريخي و اجتماعي و اقتصادي را الگو قرار دهيم و دريابيم كه كدام عامل اساس پيشرفت آنان بوده است .
مسولان ، نخبگان شهر و اهالي درد و رنج ، تاسيس دانشكاه ، كارخانه و پالايشگاه ، فرودگاه و ريل قطار و جاده ترانزيت از چه زماني در شهر تبريز داير شده است ؟ در استان ما دانشگاه ، فرودگاه و ريل قطار و جاده ترانزيت و كارخانه مادر و.... از چه زماني برقرار شده يا خواهد شد؟
تازه در سال 72 استان شديم . بيايم براساس امكانات انساني ، طبيعي و مادي هويت جديدي را تبيين كنيم برمدار گذشته بسيار دور كه از دسترس خارج است فعلا نچرخيم بلكه با در نظرگرفتن امكانات برنامه ريزي كنيم. اساس اين كار داشتن سعه صدر و درست فكركردن و برنامه ريزي است.
از بيان كردن ضعف ها نهراسيم. دل به دريا بزنيم .ساختار فرهنگي را اصلاح كنيم . براي لاپوشاني ضعف هاي خودمان به سراغ احساس تمان نرويم . اردبيل در تاريخ چنين و چنين و... نتيجه اي در برنخواهد داشت جز عقب افتادگي به قول مولانا : «سعي باطل رنج ضايع پاي ريش »
از نظر فرهنگ سنتی و مذهبی با آسیب های جدی روبروهستیم. به عبارتی فرهنگ عزاداری دچار عوام زدگی شده است به این معنی که پیام و محتوا کمرنگ شده است که اگر اصلاح صورت نپذیرد این آسیب ها بیشترخواهدشد.
ما نیاز به اصلاح ساختار فرهنگی داریم که با حضور قاطبه نخبگان حاصل می شود. دراین فرهنگ به بازگو کردن پیام عاشورا و تحلیل محتوا زمینه رشد و تعالی را فراهم می سازد. احساس مسئولیت در رفتار های فردی ، اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی به یک باور عمومی بدل شود این مباحث در جامعه مذهبی بیشتر رونق یابد که متاسفانه با وجود هیات مذهبی تفسیر قرآن و نهج البلاغه و .. .شنیده نمی شود.
آگاهی دینی و مذهبی باید بروز شود تا آسیب ها کمتر جلوه گر شود. در جامعه دینی و مذهبی اخلاق الهی و انسانی باید بیشتر نمود پیدا کند. هرکس به فکر گلیم خویش نباشد. این روحیه را در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس تجربه کرديم .
براي اصلاح ساختار فرهنگ بايد هزينه بسيار را كرد تا به نتيجه دلخواه رسيد. دراين راستا رسميت بخشيدن تمام سلايق است . وحدت اين نيست كه فردگرايي باشد بلكه در سايه شعور جمعي علي رغم سلايق مختلف در رسيدن به هدف واحد همه تلاش كنند .
توسعه و پيشرفت استان در گرو ارتقاء ظرفيت پذيري و فرهنگ نقدپذيري در اركان جامعه است . فرهنگ تعارف بردار نيست كه براساس نگرش فرد باشد بلكه اساس فرهنگ مبتني بر مكتب است. تعريف فرهنگ بايد جامع باشد كه جامعيت فرهنگ تمدن ها قوام و دوام مي بخشد .
از ديگر مشكلات فرهنگي در شهرما عدم شفافيت نخبگان است. فرهنگ تمجيد و چاپلوسي بيشتر مرضي و پسنديده است تا ارائه طريق در جهت برون رفت از معضلات. براي اينكه از نوع آوري ها استقبال نمي شود همين فرهنگ مارا دچار پسرفت ميكند و اهل هزينه دادن هم نيستيم كه سرمايه گذاري كنيم تا آيندگان نيز از بهره ببرند مثال معروف كه مي گويند بعد از مرگ من خورشيد طلوع نكند.
از ديگر مشكلات فرهنگي هجرت نخبگان چه از نظر مادي و چه از نظر فكري كه بايد چاره اي انديشيده شود. در يك صدسال اخير با توجه به واردات تكنولوژي كشورما بتدريج در مسير توسعه و رونق گام برداشته است سرعت واردات تكنولوژي بسيار كند بوده و هست مشكل اصلي نبود مديريت در اركان حكومت ها بود.
شهرما در دورترين نقطه اين كشور قرارگرفته است تا ديروز راه آستارا و اردبيل موقع بارش برف بسته مي شد. پنج ماه از سال برف و يخبندان بود . از رونق اقتصادي هم خبري نبود. جاده ترانزيت نداريم، ريل راه آهن هم كه مستحضريد به نظر خوانندگان محترم با كدام حمل و نقل ريلي و هوايي در اين شهر سرمايه گذاری مي كردند؟
از نظري فكري، نخبگان ومغزها در كدامين دانشگاه ها و موسسات علمي حضور پيدا مي كردند؟ در سال 62 تازه دانشگاه آزاد اردبيل در رشته معارف اسلامي آن هم با چه مصيبتي راه اندازي شد. در دورا ن پهلوي اول و دوم خدمات فرهنگي قابل توجهي البته در قياس با تبريز به اين خطه نشده است .
اما امروز در سايه تكنولوژي و عمران و آباداني و ايجاد فضاي دانشگاهي به صورت گسترده ،حضور جوانان با استعداد زمينه رشد و استقبال از رشد فرهنگ متعالي فراهم شده است. در جهت رشد مثبت نگري در شهرما همه بايد هزينه لازم را بپردازند والا در گذشته ماندن كه هزاران سال پيش چنين بوديم و چنان، دردي دوا نميكند .از همين امروز شروع كنيم. از خودمان، فرهنگ گفتمان فردي و اجتماعي و سياسي و اقتصادي را بازنگري نماييم .
سعید معزی
خوب طرح موضوع شده ولی در راه حل ها بعضی جاها منحرف شده اید. از دل تفکرات سنتی چه مذهبی و چه غیر مذهبی توسعه حاصل نمیشود. بنابراین تلاش نکنید از دل همان سنت ، توسعه را خلق کنید.تصویر بفرمایید مداحان امروز مفسر قران باشند!!!!